พระสมเด็จ การสร้างพระสมเด็จพุฒาจารย์ (โต)มูลเหตุที่สร้างพระพิมพ์นั้นเกิดจากพวกสัปปุรุษนิยมไปบูชาสังเวชนียสถานทั้ง 4 คือ สถานที่พระพุทธเจ้าประสูติ ตรัสรู้ ประทาน ปฐมเทศนา และปรินิพพาน โดยพากันไปปีละมาก ๆ เช่นเดียวกับที่เราขึ้นไปบูชาพระพุทธบาท พวกสัปปุรุษชอบหาสิ่งที่เป็นปูชนียวัตถุกลับไปบูชาที่บ้านเมืองของตน พวกชาวเมืองที่มีเจดียสถานนั้นจึงคิดทำพระพิมพ์ขึ้นสำหรับจำหน่ายในราคาถูก ให้ซื้อหาได้ทั่วกัน พวกสัปปุรุษพากันยินดีจึงเกิดชอบสร้างพระพิมพ์ขึ้นด้วยเหตุนี้ แต่พิมพ์พระที่นำมาสร้างกันในเมืองไทยนี้มีความประสงค์เพื่อสืบต่ออายุพระศาสนาให้ถาวร จึงสร้างกันคราวละมาก ๆ และมักฝังดินหรือบรรจุไว้ในพระเจดีย์ โดยถือว่าต่อไปข้างหน้าช้านาน ถึงพระเจดีย์วิหารสูญหาย หรือผุพังไปใครไปขุดพบพระพิมพ์ก็จะได้เห็นพระพุทธรูปรู้ว่าพระพุทธเจ้าเคยมี
สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) สร้างพระเครื่องตระกูลสมเด็จขึ้นมา ด้วยมีความประสงค์ให้เกิดอภินิหารศักดิ์สิทธิ์อย่างหนึ่ง และประสงค์จะให้เป็นเอกลักษณ์ทางธรรมในพระพุทธศาสนาอย่างหนึ่ง ความประสงค์ 2 ประการนั้น มีเจตนาที่จะให้พระศาสนาเจริญรุ่งเรืองเป็นพื้นฐาน